Viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu – Uptodate 2022

Bài viết Viêm tụy cấp do tăng triglyceride máu được dịch từ Uptodate 2022 bởi Bác sĩ Nguyễn Hoàng Lộc, để tải file PDF mời các bạn click vào link ở đây.

Giới thiệu
Tăng triglyceride là một nguyên nhân phổ biến gây ra viêm tụy cấp. Nhận ra bệnh là một yếu tố quyết định để đưa đến điều trị phù hợp và tránh các diễn tiến bệnh ngày càng nặng hơn.

Dịch tễ
Tần suất

Tăng triglyceride là nguyên nhân chiếm 1-35% trong tất cả các ca viêm tụy cấp và 56% ở các ca viêm tụy cấp có thai. Có một sự khác biệt khá thú vị về vêm tụy cấp do tăng triglyceride và do các nguyên nhân khác, người ta nghiên cứu thấy viêm tụy cấp do tăng triglyceride thường có tuổi đời trẻ hơn (44 so với 52 tuổi) , nam gặp nhiều hơn nữ (65% so với 45%), có bệnh sử béo phì (57 so với 34%), hoặc ĐTĐ (38 so với 17%) khi so với các viêm tụy cấp do các nguyên nhân không phải do tăng triglyceride máu.

Nguy cơ và độ nặng của viêm tụy

Nguy cơ viêm tụy cấp sẽ tăng lên nhiều khi triglyceride > 500 mg/dL (5.6 mmol/L), và sẽ tăng nguy cơ ngoạn mục khi con số này là triglycerides >1000 mg/dL (11.3 mmol/L). Người ta đã nghiên cứu thấy rằng nguy cơ viêm tụy cấp sẽ lần lượt là 5% khi triglycerides >1000 mg/dL (11.3 mmol/L) và 10 đến 20% khi triglycerides >2000 mg/dL (22.6 mmol/L). Trong một nghiên cứu hồi cứu 116.500 bệnh nhân có mức triglyceride rơi vào giữa 443 mg/dL and 885 mg/dL, thì tỷ lệ mắc viêm tụy cấp sẽ là 0.12%. Nguy cơ viêm tụy cấp cũng tăng khi bệnh nhân đã từng mắc viêm tụy cấp trước đó nhiều lần.

Và độ tăng của triglyceride cũng có mối quan hệ với độ nặng của viêm tụy cấp. Dĩ nhiên các yếu tố khác như Lipase, độ nặng của tổn thương tụy cũng ảnh hưởng đến độ nặng. Trong một nghiên cứu hồi cứu 1359 bệnh nhân có viêm tụy cấp, 461 bệnh nhân (30%) có tăng triglyceride > 150 mg/dL,tỷ lệ viêm tụy cấp nặng tăng theo mức tăng của triglyceride.

Bệnh nguyên
Cả nguyên nhân di truyền và rối loạn lipid thứ phát đều ảnh hưởng qua lại trên việc gây viêm tụy cấp do tăng triglyceride.

Tăng triglyceride nguyên phát

Thiếu hụt chylomicron di truyền thường đã xuất hiện từ thời kỳ bào thai. Đây là nguyên nhân gây giảm lipoprotein lipase(LPL). Bệnh nhân với bệnh sử thiếu chylomicron di truyền có thể vào viêm tụy cấp mà không cần có yếu tố thúc đẩy. Thường bệnh sẽ biểu hiện sớm, nhưng theo thống kê thường được chẩn đoán muộn , thường là ở tuổi 24.

Tăng triglyceride di truyền là nguyên nhân hiếm khi gây ra viêm tụy cấp. Bởi vì mức độ của Very Low Density Lipoprotein hiếm khi nào chạm được ngưỡng gây tăng nguy cơ.

Bệnh nhân với sự trộn tạp tăng lipid máu (chylomicrons và Very Low Density Lipoprotein đều cao) có nguy cơ cao bị viêm tụy cấp. Nhưng dạng này thường sẽ không có triglyceride đủ cao để gây viêm tụy nếu như không có yếu tố môi trường và hormone nhúng tay vào.

Tăng triglyceride thứ phát

Đái tháo đường – ĐTĐ kiểm soát kém cũng như DKA có thể làm khởi phát viêm tụy tăng triglyceride. Viêm tụy cấp trên bệnh nhân DKA thường xảy ra ở các bệnh nhân toan nặng (PHhttps://nhathuocngocanh.com/viem-tuy-cap-do-tang-triglyceride-mau/